Pierwsze lata życia dziecka to coś znacznie więcej niż tylko poznawanie nowych informacji. Rodzice pokazują maluchom sposoby reagowania na sytuacje, które będą im towarzyszyć przez następne lata. Dzieci, które są przyzwyczajone do tego, że wszystko dostają od ręki, często bardzo źle znoszą momenty oczekiwania – wszystko chcą mieć od razu. Tymczasem zdolność do cierpliwego czekania daje przewagę w dorosłości, ułatwia nawiązywanie kontaktów, uwrażliwia na potrzeby innych oraz pomaga osiągać zamierzone cele. Warto więc zacząć rozwijać tę cechę już u najmłodszych.

Czy cierpliwość można wypracować?

Umiejętność cierpliwego oczekiwania należy do najważniejszych kompetencji społecznych. Według raportu Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) samokontrola i wytrwałość są równie istotne jak zdolności matematyczne czy językowe. Mimo to wielu dorosłych nadal uważa, że poziom ich cierpliwości jest czymś stałym, określonym, ponieważ już od dzieciństwa przejawiali impulsywność i nie są w stanie tego zmienić. Zawsze jednak można nad sobą pracować, niezależnie od wieku; cierpliwości również można się nauczyć.

Zdaniem badaczy, choć niektóre dzieci od początku są spokojniejsze, a inne szybko wpadają w gniew, to właśnie wpływ otoczenia i dobre przykłady ze strony rodziców mogą znacząco poprawić zdolność do opanowywania emocji. Regularne wsparcie od dorosłych wyraźnie pomaga dzieciom wykształcić większą cierpliwość.

Jak kilkulatki postrzegają cierpliwość?

Psycholog z USA, Walter Mischel, zdobył sławę za pomocą tzw. „testu pianki”, który pokazał, jak dzieci w wieku przedszkolnym radzą sobie z odraczaniem przyjemności. Maluchy od trzech do pięciu lat dostawały piankę marshmallow i mogły ją od razu zjeść albo poczekać 15 minut na drugą porcję. Jedynie jedna trzecia dzieci była w stanie zaczekać i cieszyć się podwójną nagrodą.

Wynik eksperymentu potwierdził, że kilkulatki mają duży problem z rezygnowaniem z natychmiastowej przyjemności. Rodzice świadomi tego problemu mogą zacząć stosować krótkie ćwiczenia dotyczące cierpliwego podejścia. Każda sytuacja, gdy dziecko musi chwilę poczekać – np. przed obiadem czy wyjściem – jest dobrym momentem na rozwijanie cierpliwości.

Dlaczego warto rozwijać wytrwałość i cierpliwość u dziecka?

Wytrwałość oraz cierpliwość mają znaczący wpływ na rozwój dziecka. Młody człowiek, który potrafi pokonywać trudności bez szybkiego poddawania się, lepiej radzi sobie zarówno w szkole, jak i w relacjach z rówieśnikami. Umiejętność zachowania spokoju ułatwia rozwiązywanie konfliktów i kończenie rozpoczętych zadań. Dziecko, które potrafi zaczekać na swoją kolej czy spokojnie przeanalizować sytuację, rozwija również umiejętność logicznego myślenia i empatii. Dzięki temu nie wpada łatwo w panikę i nie zniechęca się tak szybko w obliczu przeciwności.

W dorosłym życiu osoby cierpliwe zazwyczaj odnoszą większe sukcesy zawodowe i rodzinne. Spokojne podejście pozwala im częściej brać pod uwagę zdanie innych osób i nie działać pochopnie. W społeczeństwie przyzwyczajonym do szybkich efektów właśnie spokój umożliwia podejmowanie lepszych decyzji oraz osiąganie długoterminowych celów. Dzięki cierpliwości dorosły człowiek potrafi planować z większym wyprzedzeniem, unika ryzykownych posunięć i łatwiej dostosowuje się do zmieniających się warunków. To właśnie osoby cierpliwe lepiej radzą sobie ze stresem oraz presją, które są stałymi elementami współczesnego życia.

Codzienne sposoby na rozwijanie cierpliwości u malucha

Dorośli każdego dnia pokazują dzieciom, jak radzić sobie w różnych sytuacjach. Rodzic, który zachowuje spokój podczas oczekiwania, daje dziecku jasny sygnał, że chwilowe trudności nie są powodem do irytacji. Gdy dziecko obserwuje spokojne zachowanie opiekuna w korku lub kolejce w sklepie, uczy się, że czasem warto chwilę poczekać bez złości i frustracji.

Dobrze jest także wprowadzić czynności wymagające czasu oraz cierpliwości, zanim zobaczy się końcowy efekt. Świetnym przykładem będzie hodowanie wspólnie z dzieckiem rośliny. Maluch każdego dnia może patrzeć, jak niewielkie ziarenko zamienia się powoli w piękną roślinę. Dzięki temu łatwiej zrozumie, że cierpliwe oczekiwanie przynosi wiele satysfakcji.

Tworzenie reguł razem z dzieckiem

Jeśli dziecko uczestniczy w ustalaniu domowych zasad, łatwiej mu je potem przestrzegać. Warto wyjaśniać maluchowi, dlaczego dane reguły istnieją oraz jakie konsekwencje pojawią się przy ich łamaniu. Dzięki temu zaczyna dostrzegać sens i logikę reguł, które funkcjonują w domu, a to zwiększa jego poczucie bezpieczeństwa.

Bardzo ważne jest również konsekwentne podejście rodziców. Jeśli dorośli zmieniają ustalone wcześniej zasady pod wpływem emocji, dziecko szybko zauważa niezgodność i zaczyna wykorzystywać sytuację. Zbyt szybkie uleganie kaprysom dziecka wzmacnia jego przekonanie, że każde życzenie musi zostać spełnione natychmiast. To z kolei obniża jego poziom cierpliwości.

Przykłady ćwiczeń rozwijających wytrwałość

  • Lista codziennych zadań – maluch sam zapisuje swoje obowiązki, a potem z satysfakcją odznacza je jako wykonane.

  • Wspólne gotowanie – pieczenie ciasta jest czynnością składającą się z kilku etapów. Dziecko musi cierpliwie zaczekać, aż ciasto się upiecze, by spróbować efektu wspólnej pracy.

  • Puzzle lub klocki – składanie układanek z dużej ilości elementów wymaga czasu, cierpliwości i staranności. Dziecko nie może tego przyspieszyć, jeśli chce uzyskać dobry efekt.

  • Najpierw obowiązek, potem przyjemność – np. oglądanie bajek następuje dopiero po posprzątaniu miejsca zabawy, co pokazuje dziecku znaczenie kolejności działań.

  • Tygodniowy plan – rodzice wspólnie z dzieckiem ustalają harmonogram zajęć, ustalając czas nauki oraz zabawy, dzięki czemu maluch widzi, jak ważne jest odpowiednie planowanie.

Myślenie przyszłościowe – jak pokazać dziecku zalety długofalowego planowania?

Warto już od najmłodszych lat pokazywać dziecku, że dzisiejsze działania wpływają na to, jak będzie wyglądała jego przyszłość. Dobrym przykładem jest regularne odkładanie pieniędzy do skarbonki w ramach planów inwestycyjnych. Po pewnym czasie dziecko zauważa, że uzbierało wystarczającą sumę, aby kupić droższą zabawkę czy grę. Warto wtedy porozmawiać o tym, jak dorośli dbają o domowy budżet, np. inwestując oszczędności albo odkładając na indywidualne konto emerytalne.

Takie rozmowy pokazują dziecku, że wytrwałość i cierpliwość przynoszą korzyści nie tylko podczas prostych zadań, ale również podczas podejmowania decyzji dotyczących całego życia. W efekcie młoda osoba będzie bardziej świadomie dokonywać wyborów edukacyjnych, zawodowych czy finansowych w dorosłości.

Podsumowanie

Rozwijanie cierpliwości oraz umiejętności konsekwentnego działania wymaga od rodziców czasu i zaangażowania. Jednak włożony wysiłek się opłaca – mając dobry przykład u rodziców, dzieci łatwiej osiągają sukcesy w szkole, lepiej radzą sobie z rówieśnikami i są bardziej przygotowane do przyszłych wyzwań zawodowych. Systematyczne wykonywanie drobnych ćwiczeń pomaga dziecku nauczyć się opanowania i czerpać z niego korzyści przez całe życie.

Każdy sukces, nawet najmniejszy, zwiększa u dziecka poczucie własnej wartości oraz daje odwagę do podejmowania kolejnych wyzwań. Dorosły człowiek, który nauczył się rozwagi i spokojnego podejścia do problemów, lepiej radzi sobie w dynamicznych i zmiennych warunkach. Takie podejście poprawia zarówno relacje społeczne, jak i stabilność finansową w przyszłości. W świecie, który wynagradza szybkie rezultaty, cierpliwość staje się bardzo cenną cechą. Dziecko, które nauczy się jej wcześnie, będzie czerpać z tego korzyści przez całe swoje życie.

Artykuł powstał we współpracy z partnerem serwisu.
Autor tekstu: Joanna Ważny